Na wschodzie Turcji

Suphan Dagi

Martwy i żywy żółw stepowy

Żółwie stepowe
 

W pobliżu miejsca, gdzie jestem, spotkałem kilkanaście żółwi stepowych. Pośród ciszy, która mnie otaczała, usłyszałem jakiś stukot. Powodowały go żółwie ganiające za żółwicami i molestujące je stukaniem skorupą o skorupę. W końcu żółwica ulegała i żółw wdrapywał się na nią. Nie przeszkadzała im nawet moja obecność. Jeden z żółwi był tak podniecony, że napastował pustą skorupę odwróconą na grzbiet. Był chyba tylko zdziwiony, że nie ma z jej strony żadnej reakcji. Skorupa była z wierzchu zmiażdżona. Był to zapewne skutek ludzkiego barbarzyństwa. Widząc, jaki stosunek mają Turcy do zwierząt nawet mnie to zbytnio nie zdziwiło. Gdy byłem w Aydinlar z wizytą u osób, które wiozły mnie ciągnikiem, widziałem, jak zupełnie bez powodu jeden z ludzi rzycił kamieniem w psa uwiązanego na łańcuchu pod płotem.

Wąwóz jest kilkumetrowej głębokości, wyżłobiony w beżowoszarej mieszance gliny, kamieni i pyłu. Na zboczu wąwozu rośnie kępka pokrzyw, jedynej zielonej rośliny jaką widziałem tu w okolicy. Nad pokrzywami jest niewielkie wgłębienie wypełnione kilkoma litrami wody. Woda wycieka z tego wgłębienia, sączy się koło pokrzyw i poniżej skapuje z malutkiej skarpy. Właśnie pod ta skarpą postawiłem kubek i czekam, aż się napełni. Napełnianie kubka trwa kilka minut. Woda jest chłodna i bardzo orzeźwiająca, choć nieco mętna. Wilgotna ziemia utrzymuje się zaledwie około 8 metrów poniżej źródełka. Przy źródełku czają się drobne ptaszki, zaniepokojone moją obecnością. Są wielkości wróbla, z szarą czapeczką na głowce i czarnym paskiem biegnącym poniżej oka. Czasem cichutko świergoczą, przelatują z miejsca w miejsce, furkotem skrzydeł przerywając ciszę. Prawdopodobnie są to białorzytki. Nie jestem jednak pewien, nie mogę im się dokładnie przyjrzeć. Za to one mnie mogą z góry dokładnie obejrzeć, chowając sie za kamieniami.

Usłyszalem szelest kilka metrów ode mnie. Odgłos dochodził spod kępy uschniętych roślin. Kolejny żółw, który wyłaził w poszukiwaniu żółwicy. Kawałek dalej usłyszałem fuknięcie. Następny żółw. Staram się zachowywać tu ostrożnie. Obawiam się węży. Nie wiem jakie gatunki tu występują i czy są niebezpieczne. Na tych terenach mogą też występować tarantule. Nie wiem też, czy spotykane są tu skorpiony. Jeszcze nie udało mi się żadnego spotkać w naturze.

Od czasu do czasu powiew wiaru sypie pyłem po oczach. U podnóża góry widziałem czasem miniaturowe trąby powietrzne - wiry pyłu kręconego przez wiatr, przesuwające się po ziemi.

W wąwozie jest już cień. Zrobiło się chłodniej i przyjemniej. Z drogi, którą szedłem z wioski Aydinlar widziałem jezioro Van, jeszcze niezbyt dobrze widoczne, ale liczę na to, że z góry bede miał adne widoki. Powietrze nie jest zbyt przejrzyste. Drugiego brzegu jeziora nie widać. W oddali woda zlewa się z niebem.

Niebo jest rozgwieżdżone i mogę wypatrywać spadające gwiazdy. Księżyca jeszcze nie widać. Poniżej mnie szumi strumień i ożywia trochę martwą ciszę, która panuje wokół. Jest tak sucho, że żadne żywe stworzenie nie ma ochoty na nocne hałasy. Wiele kilometrów dalej, gdzieś na drugim brzegu jeziora Van widoczne są światła, prawdopodobnie miasta Van. Jestem na dość dużej wysokości. Szczyt Suphan Dagi wydaje się tak bliski, jakby był na wyciągnięcie ręki. Jednak wiem, że to złudzenie, że czeka mnie jeszcze wielogodzinna wędrówka na wierzchołek.

Na górami po drugiej stronie jeziora wisi ciemna warstwa chmur, rozświetlana niekiedy przez błyskawice. Gdyby ta burza pojawiła się w tym miejscu, byłoby niewesoło. Rozbijanie namiotu podczas burzy, w środku nocy, w kamienistym terenie, nie należałoby do zbyt dużych atrakcji turystycznych.

Opuszczona wioska w górach

Widok w stronę jeziora Van

Suphan Dagi

Kwiaty w górach

Potok spływający z 
Suphan Dagi

Zbocza Suphan Dagi

Widok na jeziora Van i Sodali

Widok na jezioro Van

Mniejszy krater na górze
Suphan Dagi

Poranek w kraterze

Krawędź krateru

Jezioro w głębszym kraterze

Kurdowie na krawędzi krateru

Widok w kierunku zachodnim

Droga zejścia z Suphan Dagi

Odpoczynek

Suphan Dag od strony
zachodniej

Wioska Merzasi Cubuklu

Suphan Dagi od strony wioski
Canakyayla