Maselnica

Data modyfikacji: 3 stycznia 2021



 
Maselnica - służyła do robienia masła. Do środka wlewana była śmietana i poprzez ubijanie jej kropelki tłuszczu łączyły się ze sobą dając masło. Maselnica przedstawiona na zdjęciach pochodzi z okolic Kolna koło Łomży. Wydłubana została w jednym kawałku drewna. Najczęściej spotykane maselnice zrobione są z klepek, tak jak beczki. Pokrywka tej maselnicy i ubijak prawdopodobnie były dorabiane i są młodsze niż korpus maselnicy. Masło przechowywane było potem w naczyniach wypełnionych wodą, wstawionych do spiżarni czy piwnicy. Dzięki wodzie tak szybko nie jełczało.

Wczoraj dowiedziałem się o ciekawym sposobie na masło, które mimo ubijania nie chciało się tworzyć. Gospodyni biegła na podwórko, łapała ropuchę i klepała ją mocno po grzbiecie. Potem szybko wracała do maselnicy i ubijała dalej. Masło wtedy już udawało się zrobić. Sposób pozornie wygląda na zabobon, ale czy na pewno? Śmietana jest koloidem, emulsją, a wydzielanie z niego masła to nic innego jak koagulacja koloidu. Jest to zjawisko dosyć wrażliwe na różne, często trudne do zauważenia czynniki. Nawet niewielka ilość substancji, która zmniejszy potencjał elektrokinetyczny cząstek koloidalnych, powoduje ich koagulację. Niewykluczone, że wydzielina gruczołów skórnych ropuchy ma taką właściwość, może zawiera enzymy powodujące hydrolizę białkowej otoczki kropelek tłuszczu. Dostająca się z rąk poprzez ubijak do środka maselnicy mogła rzeczywiście ułatwiać tworzenie masła. Jest to stary, przedwojenny sposób, pochodzący z ziemi łomżyńskiej.